ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ԿՐԹԱԿԱՆ ԵՐՐՈՐԴ ԽՈՐՀՐԴԱԺՈՂՈՎԻ ԲԱՆԱՁԵՎ
2008-07-30
2008թ. հուլիսի 25-27-ը Ծաղկաձորում կայացած Համահայկական կրթական երրորդ խորհրդաժողովի եռօրյա աշխատանքների ընթացքում գումարված վեց մասնախմբերում և երեք լիագումար նիստերում Սփյուռքի 29 գաղթօջախներից, ԼՂՀ-ից և ՀՀ-ից հրավիրված կրթության և գիտության ոլորտի շուրջ 150 ներկայացուցիչներ ծանոթացան առկա կացությանը և քննարկեցին սփյուռքահայ սերնդի հայեցի կրթության և դաստիարակության իրականացման հետ կապված հիմնախնդիրները:
Մասնախմբերում և լիագումար նիստերում ընթացած ակտիվ քննարկումների արդյունքում ներկայացվեցին հետևյալ առաջարկությունները.
-
Ուսուցիչների պատրաստում և վերապատրաստում.
Սփյուռքի հայկական կրթօջախներում կրթության գործընթացի արդյունավետության բարձրացման, արդիականացման կարևոր գործոն համարելով ուսուցման գործընթացի հիմնական դերակատարի` ուսուցչի մասնագիտական պատրաստականությունը.
ա/ շարունակել և ընդարձակել սփյուռքահայ ուսուցիչների պատրաստման գործընթացը ՀՀ ուսումնական հաստատություններում, մասնավորապես` Խ.Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանում` նրանց կրթության համար ստեղծելով նպաստավոր պայմաններ.
բ/ սփյուռքահայ ուսուցիչների վերապատրաստման գործընթացն իրականացնել ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ` գաղթօջախներում` կազմակերպելով ինչպես մասնագիտական-առարկայական /հայագիտական/, այնպես էլ մանկավարժահոգեբանական դասընթացներ` շեշտը դնելով հայրենասիրության, ազգային ինքնության և գիտակցության ձևավորման, ազգային արժեքների պահպանման, փոխանցման և զարգացման վրա:
գ/ սփյուռքահայ ուսուցիչների վերապատրաստման դասընթացների կազմակերպական և բովանդակային կատարելագործման նպատակով վերանայել, արդիականացնել, սփյուռքահայ կրթօջախների պահանջմունքներին համապատասխանեցնել տարբեր ճանապարհներով իրականացվող ուսուցիչների վերապատրաստման դասընթացների բովանդակությունն ու ձևերը, ինչպես նաև մշակել սփյուռքահայ ուսուցիչների վերապատրաստման նոր հայեցակարգ` նկատի ունենալով նաև վերապատրաստվող ուսուցիչների ընտրության, վերապատրաստման պայմանների, ուսուցիչների իրավունքների և պարտականությունների, վերապատրաստումից հետո նրանց կարգավիճակի որոշակի տարակարգերի փոփոխման կամ գնահատման հարցը: Այդ ծրագրի կազմման աշխատանքներին մասնակից դարձնել նաև սփյուռքահայ առաջավոր ուսուցիչներին.
դ/ ուսուցիչների վերապատրաստման գործընթացի և այդ գործընթացում յւորաքանչյուր ուսուցչի աշխատանքի արդյունքների վերահսկողության և գնահատման նպատակով մշակել վերապատրաստման գործընթացի արդյունքները ստուգող և գնահատող չափորոշիչներ և կանոնակարգ` այսպիսով իրականացնելով նաև ուսուցչի մասնագիտական պատրաստականության որակավորման աստիճանակարգ.
ե/ Հայաստանի և գաղթօջախների կրթության ոլորտի մասնագետների, պատասխանատուների համագործակցության, միջգաղութային կապերի ամրապնդման և այդ ճանապարհով հայակերտմանը միտված աշխատանքների արդյունավետության բարձրացման նպատակով ստեղծել համացանցային կայքէջ` այնտեղ տեղադրելով սփյուռքահայ կրթօջախների հասցեները և տեղեկություններ այդ հաստատություններում իրականացվող ուշագրավ աշխատանքների մասին: Նույն նպատակով ստեղծել նաև “Համահայկական ուսումնական խորհուրդ”, որը կիրականացնի սփյուռքահայ դպրոցի խնդիրների լուծման և կրթության զարգացման աշխատանքներ.
զ/ ուսուցման գործի բարելավման, հայ ուսուցիչների համագործակցության, ինչպես նաև նրանց ազատ ժամանակի կազմակերպման նպատակով Երևանում ստեղծել “Հայ ուսուցչի տուն” (“Ուսուցիչների համահայկական միություն”):
2. Մանկապարտեզներում և դպրոցներում դասավանդվող հայագիտական առարկաների ծրագրերի, ուսումնական և ուսումնաօժանդակ նյութերի ստեղծում և կատարելագործում.
ա/ աշխատանք տանել ինչպես մանկապարտեզների, ամենօրյա հայկական վարժարանների, այնպես էլ մեկօրյա կրթօջախների համար հայագիտական առարկաների ծրագրերի, դասագրքերի, ուսուցչի ուղեցույցների և ուսումնաօժանդակ նյութերի ստեղծման, հրատարակման ուղղությամբ` հաշվի առնելով տարածաշրջանային առանձնահատկությունները և առանձին գաղութներում դասագրքաստեղծ գործընթացում գոյություն ունեցող փորձը.
բ/ սփյուռքահայ կրթօջախներում հայեցի կրթության և հայեցի հոգեկերտվածքի, ինքնագիտակցության և արժանապատվության հաստատուն մակարդակի ձևավորման նպատակով ստեղծել հատուկ ձեռնարկներ` հայոց պատմություն, ազգային մշակույթ, ավանդություններ ու ծեսեր, հայ մեծերին ներկայացնող մատենաշարներ` նկատի ունենալով ընթերցողների տարիքային սահմանները, մտավոր մակարդակներն ու ճանաչողական հետաքրքրությունների ուղղությունները.
գ/ սփյուռքահայ դպրոցների համար դասագրքերի ստեղծման գործընթացի պարտադիր պայման համարել հեղինակների լավատեղյակությունը ոչ միայն առարկայական, մանկավարժամեթոդական, այլև սփյուռքահայ դպրոցի, տվյալ գաղութի բազմաճյուղ առանձնահատկություններին` դասագրքաստեղծ հեղինակային խմբում ընդգրկելով նաև տվյալ գաղութի ուսուցիչներ.
դ/ սփյուռքահայ սերնդի կրթադաստիարակչական աշխատանքներին համընդհանուր, համազգային բնույթ տալու նպատակով ստեղծել բոլոր գաղութների համար ընդունելի ձեռնարկների համալիր: Օրինակ` հայոց պատմությունից, ազգային մշակույթից և այլն.
ե/ նկատի ունենալով առողջ ապրելակերպի դերը մատաղ սերնդի առողջության պահպանման և հիվանդությունների կանխարգելման գործում` կրթական հաստատություններում, սկսած նախադպրոցական տարիքից հնարավորության դեպքում մտցնել հատուկ դասընթաց, որի իրականացման նպատակով ստեղծել դասագրքեր, ինչպես նաև համահայկական համացանցային համակարգ` առողջագիտական ծառայությամբ (հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն և այլ լեզուներով):
-
Հայընտանիքի հայեցի հոգեկերտվածքի ամրակայում, օգնություն ծնողներին.
ա/ իրականացնել գիտական ուսումնասիրություններ հայ երեխաների հոգեբանական առանձնահատկությունների, նրանց կարիքների և պահանջմունքների բացահայտման ուղղությամբ, մշակել սփյուռքահայ կրթօջախների (ինչպես ամենօրյա, այնպես էլ` մեկօրյա) կրթական գործընթացի բովանդակությունն ու արդյունքնեը համակարգող փաստաթուղթ, կրթակարգ, դրա հիման վրա ձևավորել հայկական դպրոցի շրջանավարտի նկարագիրը.
բ/ կարևորելով սփյուռքահայ մանուկների հայեցի կրթության և հայ մարդու հոգեկերտվածքի ձևավորման հիմնահարցը և այդ խնդիրների իրականացման գործընթացում հայ ընտանիքի, մասնավորապես, հայ մոր պատասխանատու դերը` համալիր ծրագիր մշակել ընտանիքում հայ մարդու կերտման հիմնախնդրի շուրջ` նախատեսելով մանկավարժահոգեբանական բնույթի օգնություն.
4. Հայեցի կրթության սահմանների ընդարձակում, հայոց լեզուն ուումնասիրող սերնդի քաջալերում.
ա/ նկատի ունենալով վերջին տասնամյակում հատկապես ԱՊՀ երկրներ արտագաղթած մեծաթիվ հայերի առկայությունը` դիմել Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանը` իր միջնորդությամբ լուծելու ԱՊՀ երկրներում, մասնավորապես, ՌԴ մայրաքաղաք Մոսկվայում հայկական հանրակրթական պետական դպրոցներ բացելու խնդիրը.
բ/ հիմք ընդունելով արտերկրում բնակվող բազմաթիվ հայ երիտասարդների ցանկությունը` դիմել արտասահմանյան հայ դիվանագիտական հաստատություններին` պետական միջնորդություն ներկայացնել մի շարք երկրների բարձրագույն ուսումնական հաստատություններին` հայերենը որպես ուսումնասիրվող լեզու ուսումնական ծրագրերում ընդգրկելու վերաբերյալ.
գ/ Խորհրդաժողովն իր խորին ցավն ու մտահոգությունն է արտահայտում Սփյուռքի մի շարք հայկական դպրոցներ փակվելու վերաբերյալ և հրավիրում իրավասու հաստատությունների, կազմակերպությունների և մարմինների ուշադրությունը:
-
Արտադպրոցական աշխատանքների բովանդակության և ձևերի կատարելագործում.
նկատի ունենալով, որ միայն դպրոցական ուսումնական գործունեության ծավալման ճանապարհով հայակերտման գործընթացը չի կարող դիմագրավել ուծացման մարտահրավերները` իրականացնել նաև հայապահպանմանը միտված բազմաբնույթ արտադպրոցական աշխատանքներ ինչպես սովորողների, այնպես էլ ուսուցիչների համար.
ա/ հայագիտական և բնագիտական առարկաներից կազմակերպել դպրոցական համահայկական օլիմպիադաներ.
բ/ կազմակերպել ճամփորդություններ Հայաստան ինչպես հայ աշակերտների, այնպես էլ հայ ուսուցիչների համար, կազմակերպել նաև ճամբարներ և ամառային դասընթացներ.
գ/ Հայաստանում կամ Սփյուռքի տարբեր օջախներում կազմակերպել սփյուռքահայ դպրոցում հայագիտության դրվածքի բարելավման հիմնախնդրին նվիրված գիտական նստաշրջաններ` մասնակից դարձնելով տարբեր կրթօջախների, կրթության ոլորտի ներկայացուցիչների.
դ/ հայագիտության արդի հիմնախնդիրների քննարկման և զարգացման ապահովման նպատակով առաջիկա ժամանակահատվածում կազմակերպել “Հայագիտական միջազգային խորհրդաժողով”, ինչպես նաև հրատարակել “Հայոց լեզու և գրականություն” խորագրով ամսագիր:
6. Սույն բանաձևում ներկայացված առաջարկություններըի կատար ածելու նպատակով առաջարկել համապատասխան մարմիններին և ՀՀ կրթության և գիտության նախարարությանը.
ա/ ներկայացված առաջարկությունների կատարման ընթացքի ապահովման նպատակով մշակել ծրագիր` նշելով պատասխանատուներին և կատարման ժամկետները.
բ/ Համահայկական կրթական չորրորդ խորհրդաժողովին ներկայացնել կատարված աշխատանքների ընթացքն ու արդյունքները:
Համահայկական կրթական երրորդ խորհրդաժողով
27.07.2008թ. ք.Ծաղկաձոր
